HỒ QUÝ LY - BẢN BI HÙNG CA CỦA HOÀNG ĐẾ SINH NHẦM THỜI
Để bắt đầu về Hồ Quý Ly, tôi sẽ dẫn các bạn đến một quy luật lịch sử,
quy luật đau đớn nhất nhưng cũng bản lĩnh nhất. Đấy là câu nói “thắng
làm vua, thua làm giặc” .
Bạn nghĩ câu này là gì? Một câu cửa
miệng của các bạn, một câu phản biện của các bạn cho những nhân vật lịch
sử bị đánh giá sai, một câu bình thường đến mức các bạn tin rằng nó
đương nhiên chẳng có gì ở đó.
Sai ! Sau bài này, các bạn sẽ thấm câu đó.
“Thắng làm vua, thua làm giặc” chính là 6 chữ bản lĩnh nhất của những
thằng đàn ông dám làm dám chịu, hoặc của những người đàn bà dấn thân vào
cuộc chơi của đàn ông. Khi bước vào cuộc tranh đoạt, dù là vương vị
trên vạn người (câu chuyện lịch sử), hoặc một vị trí là trưởng phòng của
công ty (xã hội hiện tại). Thằng đàn ông có chí khí đều hiểu: hoặc là
vinh quang lên đến nấc thang mới, hoặc bị vùi lấp vào bùn đen như kẻ
phản diện. Bất kỳ kết quả nào, đó là cái giá của kẻ dám chơi, và dám
chịu.
Và bạn, đừng đánh giá một người thất bại trong cuộc đấu đá ở
đẳng cấp cao là dở. Kẻ dám đấu đá ở vị trí “được ăn cả, ngã về không”
là kẻ có bản lĩnh rồi. “Thắng làm vua, thua làm giặc” chính ở đó.
“Vua” đương nhiên giỏi. Không giỏi sao thắng. Nhưng đừng đánh đồng
“giặc” là kém,“giặc” chưa chắc đã kém tài năng, kém bản lĩnh, chỉ là số
phận không chọn họ.
Chuyện tương tự đấy là việc Hồ Quý Ly cướp
ngôi nhà Trần. Đó chính là cái cuộc chơi của Hồ Quý Ly. Nhưng cuộc chơi
này lại rất tương đồng với một cuộc chơi khác diễn vào thế kỷ XI. Bạn
biết tôi đang nói đến ai không? Là cuộc tranh đoạt của Lê Hoàn trước
ngôi báo của vua Đinh. Các bạn đã theo dõi page và các bài viết tôi hẳn
không quên bài này. Riêng bạn nào chưa đọc, vui lòng mở album “Thảo luận
và giả thiết”, bài viết “VÉN BỨC MÀN BÍ ẨN LÊ HOÀN – LÊ ĐẠI HÀNH”
(Nhưng hãy để dành sau khi đọc xong bài này). Giờ ta nói tiếp về Hồ Quý
Ly và Lê Đại Hành.
Hồ Quý Ly có cướp ngôi của nhà Trần không? Câu trả lời đương nhiên là có rồi!
Vậy Lê Đại Hành có cướp ngôi của nhà Đinh không?
Cùng là 1 hành động cướp ngôi. Sao số phận họ ngược nhau như thế? Một
người là tội nhân thiên cổ, người kia nằm trong danh sách 14 vị anh hùng
dân tộc tiêu biểu nhất Việt Nam.
Đáp án: Lê Hoàn thắng quân phương Bắc còn Hồ Quý Ly thua quân phương Bắc.
Đấy, “thắng làm vua, thua làm giặc” chính ở đó đấy.
Ngày Hồ Quý Ly lật ngôi nhà Trần để lập nên nhà Hồ, đổi tên nước là Đại
Ngu và xây Thành nhà Hồ ở Thanh Hóa, cũng là cũng là lúc ông hiểu Đại
Minh sẽ tiến quân vào Thăng Long. Tại sao? Các bạn chú ý nắm vấn đề này,
SGK không nói cho các bạn biết đâu.
- Việt Nam và Trung Quốc có
một mối uyên nguyên rất lớn. Việt Nam dù độc lập nhưng vẫn phải triều
cống. Trung Quốc là thiên triều. Và khi có 1 hoàng đế Việt Nam đăng cơ,
thường phải qua báo cáo qua bên Trung Quốc.
- Điều 1 để đưa đến điều
2. Khi có sự nổi loạn ở trong lòng Việt Nam, Trung Quốc luôn nhân danh
chính nghĩa thiên triều để phán xét. Nếu tên làm càn ok thì nhắm mắt
làm ngơ, hoặc tên làm càn thắng được mình trong cuộc đấu quân sự thì
mảnh đất ấy là của hắn. Còn không thì "thịt" luôn.
- Vì TQ luôn coi
VN như là mảnh đất của hắn. Còn lá cờ “ủng hộ vua cũ/phản vua mới” chỉ
là thứ lừa dân đen và bọn ngu phu ngu phụ mang danh học thức.
- Khi
vua cũ bị cướp ngôi. Điều đầu tiên kẻ đó làm sẽ là qua báo cáo với thiên
triều kể lể tình cảnh “Em bị cái thằng đó nó đuổi khỏi nhà, anh hãy trả
công bằng cho em”. Thiên triều nghe xong liền đưa quân qua.
Giờ đã hiểu gốc gác của việc Lê Hoàn, Hồ Quý Ly và Quang Trung đánh với giặc Tống, Minh và Thanh rồi chứ. Là ai dẫn đường?
Ấy là vì những trung thành nhà Đinh, Trần Thiêm Bình và Lê Chiêu Thống
xin "thượng quốc" đem binh trừng phạt kẻ kia, để trả lại ngôi báu cho họ
Đinh, họ Trần và họ Lê.
Nghiệt ngã quá đúng không? “Cõng rắn cắn gà nhà” nào chỉ có Lê Chiêu Thống?
Kết quả: Lê Hoàn thắng, Quang Trung thắng, chỉ có anh Hồ Quý Ly là kém cỏi nên thua mất. Và anh thành “giặc” từ cái ngày ấy.
Đấy chính là lịch sử của các bạn. Một lịch sử nghiệt ngã khi không tô hồng lên nó !
Trần Thiêm Bình, hãy nhớ cái tên ấy. Đó mới là tội nhân thiên thu của
dân tộc này. Chứ không phải là Gia Long Nguyễn Ánh mà các bạn đang phỉ
nhổ hay Lê Chiêu Thống mà các bạn đang chê cười. Hãy nhìn kết quả đi:
Gia Long Nguyễn Ánh mà bạn bảo “cõng rắn cắn gà nhà” đã tạo ra cho đất
nước này một dải chữ S, đem về cho đất nước này các đảo Hoàng Sa, Trường
Sa. Còn cái tên Trần Thiêm Bình đã tạo ra cái cớ chính thống cho nhà
Minh “nướng dân đen trên ngọn lửa hung tàn/vùi con đỏ xuống hầm tai
họa”, đốt sách, bóc lột, cướp nước ta và phá hoại nguyên 1 mảng lịch sử
của dân tộc này thì đã lãng quên đi. Đất nước ta từ Ngô Quyền đến Đinh
Bộ Lĩnh đến Lý Công Uẩn đến Trần Hưng Đạo đã tạo nên một nền văn hóa
lớn, tất cả đã bị Nhà Minh đốt sạch ngày tràn vào. Trong đó có gì bạn
biết không? Binh thư yếu lược của Trần Hưng Đạo. Vậy mà lịch sử lại bỏ
quên đi cái tên đó, trong khi cứ đè đầu Lê Chiêu Thống, Nguyễn Ánh ra
chê bai.
Chuyện vui chưa hết đâu. Trần Thiêm Bình là ai? Đó là
Gia nô của Trần Tôn có tên thật là Nguyễn Khang. Trần Thiêm Bình chỉ là
tên giả khi hắn dùng để tố cáo với vua Minh tội lỗi nhà Hồ khi tự nhận
là con của Trần Nghệ Tông (tức là chính thất của nhà Trần). Còn Trần
Tôn, chủ nhân của Nguyễn Khang – Trần Thiêm Bình là ai? Là một trong
những tôn thất nhà Trần thời mạt vận tư thông với Chiêm Thành.Tại sao có
Chiêm Thành ở đây? Nhà Trần thời thịnh trị thì uy phong đến mức mà đuổi
được giặc Nguyên Mông . Và thời mạt thì mạt tới mức mà bị Chiêm Thành
nó đuổi tới tận Thăng Long và anh em con cháu họ Trần kẻ thì tư thông
với Chiêm, kẻ kéo nhau qua ủng hộ giặc phương Bắc.
Chính những
kẻ yếu hèn của tôn thất nhà Trần thời đại suy thoái đã “rước voi về giày
mả tổ” chứ không phải Hồ Quý Ly gì hết. Ở đây Trần Thiêm Bình chỉ là kẻ
trực tiếp tạo ra thảm cảnh. Nhưng gốc là những kẻ lãnh đạo dân tộc
trong cơn khủng hoảng, chỉ để cứu cái vị trí “Tướng là chim ưng, dân
lính là vịt, dùng vịt để nuôi chim ưng thì có gì là lạ" (lời Trần Khánh
Dư) mà sẵn sàng đánh đổi cả chủ quyền dân tộc để giữ lấy vị trí lãnh đạo
của họ.
Không ! Cuộc đời này không đơn giản vậy. Lòng tham đã
che mờ đi quy luật của cuộc chơi chính trị. “Em trai à, ta không đưa
hàng vạn quân Hy Lạp tới Troy vì cái sừng được cắm trên đầu em đâu!”
(lời vua Hy Lạp Agamemnon nói với vua Menelaus trong cuộc chiến Troy).
Ngày đánh bại nhà Hồ. Việc đầu tiên người Trung Quốc làm là đăng cáo
thị gọi tất cả tôn thất nhà Trần đến. Những kẻ vì tiền, vì quyền lợi bản
thân mà quên đi dân tộc ấy hí hửng tới nơi với hy vọng nhận chức tước
và ngôi báu. Nhà Minh khi điểm danh đầy đủ đã cười nhạt và ép những kẻ
ấy ký vào tờ khai rằng “vì đất An Nam vốn là đất Giao Châu ngày trước,
nay xin đặt quận huyện như cũ.”
Tham vọng nhà Minh là diệt Đại
Việt, đồng hóa vào Trung Quốc, bóc lột và o ép xem như nô lệ, chứ ko
phải cho kẻ lãnh đạo được làm lại lãnh đạo. Cho nên những chí sĩ của nhà
Trần, đến tận ngày cuối khi phát hiện ra bộ mặt thật của nhà Minh, vì
quá phẫn uất và hối hận, đã gieo mình xuống sông tự vẫn. Có lẽ, họ đã
cứu vãn được một chút danh dự cuối cùng.
Lịch sử là bài học của tiền nhân.
600 năm trước đã sai điều ấy. 600 năm sau tuyệt đối không được làm bậy.
Tất cả chúng ta đều đã trách oan Hồ Quý Ly, rằng ông đã tạo cái cớ cho
TQ mò vào. Không phải. Nhà Minh sẽ không mò vào nếu không được mời. Với
nhà Minh thì Hồ hay Trần làm vua không quan trọng, vấn đề của họ là Đại
Việt có sẵn sàng làm điểm giao thương gián tiếp cho họ đi buôn bán xuống
phía Đông Nam Á hay không mà thôi. Vì chính sách mới của nhà Minh khi
lên thay cho nhà Nguyên (gốc Mông Cổ) chính là khôi phục lại giá trị của
việc giao thương buôn bán sau “con đường tơ lụa”, nơi tiếp theo là con
đường trên biển. Nhưng chính sự xuất hiện của Trần Thiêm Bình, họ đã đổi
hướng sang xâm lăng. Và tồi tệ nhất chính là một nửa dân tộc nước Nam
đã không biết phân biệt địch ta. Họ đã chê trách Hồ Quý Ly cướp ngôi mà
không đi theo ông.
Ở đây, người dân bị mắc vào một sự mâu thuẫn.
Nhà Trần là 1 gia tộc tuyệt vời thời thịnh trị, nhưng thời mạt vận của
họ, đấy là một gia tộc tự nhận mình chim ưng, xem dân như vịt để ăn, một
gia tộc gọi Trung Quốc qua cứu. Vậy mà gia tộc ấy lại được ủng hộ hơn
so với Hồ Quý Ly. Lý do: dân không hiểu về họ Hồ. Qua đó ủng hộ nhà Minh
(rất giỏi “tâm lý chiến” trong lá cờ "Phù Trần diệt Hồ" ). Đến khi nhà
Minh bắt cha con Hồ Quý Ly rồi, người dân mới nhận ra “Họ vừa đánh đổi
một việc đỡ xấu, để đổi lấy việc xấu nhất, tồi tệ nhất”. Mà cái việc đỡ
xấu của Hồ Quý Ly ấy là vì chưa nhìn ra được cái tốt sẽ xuất hiện sau đó
nếu cải tổ thành công.
Tất cả đã bị đi theo một lối mòn lịch sử
qua câu nói của Hồ Nguyên Trừng: "Thần không ngại đánh, chỉ sợ lòng dân
có theo hay không theo mà thôi." 600 năm rồi, ai hiểu cho câu nói ngày
ấy của tướng quân Hồ Nguyên Trừng hay không? Câu nói ấy được giải thích
là đánh giá tình hình nhà Hồ là “chính sự phiền hà” nên lòng dân không
hướng về. Không đơn giản thế, nó chứa đầy uẩn ức trong đó. Bởi bạn để ý
đi, kẻ đế vương khi đánh nhau chỉ lấy máu quân sĩ để tưới dưới chân
thành, chứ đâu để ý lòng dân này nọ đâu. Chưa kể đặc thù của chính trị
đó còn là dùng quyền lợi, bổng lộc để mua lấy sự trung thành. Câu nói
hôm ấy chính là LỜI OÁN THÁN, khi vị cha đẻ của súng thần công này cầm
gươm lên thành Đa Bang để nhìn thấy 20 vạn quân Minh được sự hậu thuẫn
của một lượng lớn người Nam.
Tuy vậy, chẳng lẽ lỗi chỉ ở dân?
Không có chuyện đó. Lỗi cũng ở Hồ Quý Ly. Không phải vì cải cách của
ông, cải cách chỉ đẩy ông xa khỏi tầng lớp nhân sĩ quý tộc. Còn chuyện
thua trận là bởi tầm nhìn quân sự của ông là cực kỳ hạn chế. Hồ Quý Ly
chính là vị vua/vị tướng đánh trận kém cỏi nhất mà lên ngôi cao nhất của
lịch sử Đại Việt. Hồ Quý Ly đánh đến đâu thua đến đấy, đến cả Champa mà
đánh còn không nổi, bị nó đuổi chạy cho như vịt, thì đương nhiên càng
không phải là đối thủ của 20 vạn quân Minh. Hãy để ý nhé, khi quân Trung
Quốc tràn vào. Lê Hoàn ra Bạch Đằng đấu đá mai phục chí chóe. Quang
Trung thì khỏi cần tính vào. Còn anh Hồ Quý Ly đi đắp cái thành Đa Bang,
cho voi chạy ra tấn công, giặc bắn súng, đốt luôn voi, voi bị đốt hoảng
quá chạy lui lại, phá cổng thành, nhà Hồ thua chạy. Đấy là mưu kế của
kẻ văn nhân, ko phải kẻ tướng quân. Tiếp tục, khi bị bắt, Hồ Quý Ly cũng
không có khí khái tuẫn tiết, mà chấp nhận bị giải về Trung Quốc. Ở ông
chỉ có cái yếu mềm của 1 văn nhân.
Lòng dân và quân sự đều không
theo Hồ Quý Ly. Nhưng hậu thế chúng ta khi nhìn lại ông, trong 7 năm
ông đã sống và đã lao tâm khổ lực cho dân tộc như thế nào. Tôi tin bạn
sẽ thở dài tiếc nuối.
Tôi sẽ không bắt đầu bằng Hồ Quý Ly, tôi
sẽ bắt đầu bằng cái tên Hồ Nguyên Trừng – người con cả của Hồ Quý Ly.
Ông không đơn thuần là tướng quân, ông còn là một nhà khoa học, là nhà
kỹ thuật quân sự, là một kỹ sư – kiến trúc sư xây dựng lỗi lạc, chưa kể
còn là một nhà văn tài năng. Về văn, ông là ông tổ của thể loại hồi ký
trong văn xuôi tự sự Việt Nam . Về quân sự, ông là người đã sáng chế và
chỉ đạo chế tác súng thần cơ (hỏa pháo cải tiến) và thuyền cổ lâu
(thuyền chiến lớn có hai tầng). Về xây dựng ông là tổng công trình sư
của thành nhà Hồ, các con kênh và đường đê ở miền Bắc giai đoạn nhà Hồ
cải cách. Thành nhà Hồ của Thanh Hóa có dịp hãy đến thăm. Những dòng
miêu tả mà tôi trích ra đây, hãy nhớ để một ngày tận mắt chứng kiến di
tích lịch sử cấp thế giới ấy:
“ Toàn bộ mặt ngoài tường thành và
bốn cổng chính được xây bằng những phiến đá vôi màu xanh, được đục đẽo
tinh xảo, vuông vức, xếp chồng khít lên nhau. Các bức tường thành được
ghép từ những khối đá lớn, có phiến dài tới hơn 6 m, ước nặng 20 tấn.
Tổng khối lượng đá được sử dụng xây thành khoảng 20.000 m3 và gần
100.000 m3 đất được đào đắp công phu. Các phiến đá được đục đẽo vuông
vức, công phu xếp đan xen theo hình múi bưởi để tránh rung chấn lớn như
động đất. Giữa các phiến đá xây thành không có bất kỳ chất kết dính nào
nhưng tòa thành vẫn đứng vững hơn 600 năm qua dù chịu rất nhiều tác động
của địa chấn và bom đạn tàn phá. Điều đặc biệt là công trình kiến trúc
đồ sộ, vững chắc như vậy mà quá trình xây dựng chỉ vỏn vẹn ba tháng (từ
tháng 1/1397 đến tháng 3/1397).
Thời ấy chưa có công nghệ vận chuyển
hay ghép đá gắn xi măng, vậy làm sao để những bức tường thành được xếp
vuông vắn, thẳng đứng và tồn tại đến ngày nay? Điều gì đã giúp người thợ
xưa với công cụ thô sơ lại có thể vận chuyển và xây nên tường thành
bằng những phiến đá khổng lồ?”
Sau này các nhà khảo cổ học tìm được
những viên đá bi tròn. Hóa ra Hồ Nguyên Trừng đã sử dụng kỹ thuật tời
trong xây dựng hiện đại để vận chuyển đá. À quên, hiện đại thì dùng mô
tơ điện. Nhưng cơ bản thì nguyên lý sức người ngày đó cũng theo định
luật Acsimet “Tỉ lệ nghịch Đường đi – lực” của ròng rọc mà bạn học ở Vật
Lý lớp 8.
Hồ Nguyên Trừng chính là thiên tài trăm năm mới sinh ra một người của đất nước Việt Nam này.
Điều này gợi cho bạn điều gì? Đây là bộ óc tư duy logic trong thời
phong kiến. Một người coi trọng thực hành và toán lý hóa hướng tự nhiên
chứ không phải thi tài văn phú như các nho sĩ đương thời.
Ông đã sinh nhầm thời đại !
Cha ông thì sao? Hồ Quý Ly là một nhà cải cách. Tôi không dùng từ lớn,
mà có lẽ nên dùng từ vượt tầm nhìn thì hay hơn đấy. Bạn tưởng tượng thế
này nè, cái giai đoạn mà các ông nho sĩ mở miệng là ra câu đối, ông kia
đối lại, thi Hương thi Hội thi Đình là làm bài phú vịnh hoa sen, hoa huệ
thì Hồ Quý Ly đưa toán học vào thi. Ông phê phán nho giáo chuộng hình
thức, thiếu thực hành, ông đẩy mạnh việc học lý thuyết đó để con em thực
hành nhiều hơn. Nhiều người bảo Hồ Quý Ly gốc Chiết Giang, Đại Ngu là
có ý hướng về Trung Quốc (Nghiêu Thuấn). Nhưng nếu vậy thì dâng 2 tay
cho rồi chứ đánh nhau làm gì? Và nếu ông hướng về Trung, thì khi cải
cách sao ông ko khen Nho giáo thời Tống mà lại phê phán, ko dùng tiếng
Hán luôn mà lại muốn Việt Nam tự lực tự cường, đưa chữ Nôm vào dạy phổ
thông (sau này chính Quang Trung cũng làm việc này). Trước giờ chỉ có
Thăng Long mới có trường học công lập. Đến thời ông, các lớp học miễn
phí tại các lỵ sở, phủ cũng được lập ra.
Đó là giáo dục, về y tế ông lập ra y tỳ để coi việc thuốc thang. Đấy là gì? Là bệnh viện thời nay đấy.
Hồ Quý Ly mạnh tay cải tiến bộ luật hình sự, và cải tổ thuế. Sưu thuế
nặng đè lên hồi nhà Trần bị giảm thiểu. Đặc biệt người không có đất, đàn
bà góa và kẻ mồ côi được miễn thuế. Ông hạn chế số nô tỳ trong các điền
trang (điều gây đụng chạm quý tộc Trần). Luận về kinh tế, cải tổ quan
trọng nhất của Hồ Quý Ly chính là TIỀN GIẤY. Vâng, bạn không nghe nhầm.
Vào cái giai đoạn mà cứ nén bạc, nén đồng cái cạch thì ông làm tiền
giấy. Bởi theo ông, đồng là dùng cho quân sự, kỹ thuật, không phải cho
tiền. Đây có phải là tư duy của thế kỷ 19, 20 không?
Hồ Quý Ly cũng sinh nhầm thời đại.
Điều mà tôi thích nhất trong xã hội của Hồ Quý Ly đấy chính là xã hội
chỉ dành cho người tài và người công tâm, những kẻ bất tài vô dụng đều
bị loại bỏ. Xã hội coi trọng người giỏi. Ai giỏi thì được trọng dụng.
Hẳn bạn còn nhớ bài Lý Thường Kiệt tôi viết về một nhân vật tên là
Nguyễn An chứ? Hoạn quan Nguyễn An chính là người sinh ra trong thời đại
coi trọng kỹ thuật và tài năng này. Hồ Nguyên Trừng đúc súng thần công,
còn Nguyễn An trở thành tổng công trình sư xây dựng tứ cấm thành Bắc
Kinh sau khi bị nhà Minh bắt về. Toàn là nhân tài kỹ thuật cả. Vậy mà ta
mất cả. Buồn thay !
Lời kết:
Chúng ta luôn nhắc về Duy
Tân Minh Trị của Nhật Bản với sự ngưỡng mộ. Nhưng chúng ta đã có một
Minh Trị từ thế kỷ 15 rồi. Có điều hoàn cảnh lịch sử, hoàn cảnh thời
đại, mà trên tất cả là cái bóng khổng lồ của nền văn minh Trung Hoa đang
cường thịnh đã phủ bóng lên dân tộc Việt Nam giai đoạn ấy. Để rồi sự
cải tổ như mặt trời của Hồ Quý Ly hóa ra chỉ là vệt đom đóm giữa đêm đen
hoang mạc.
Khi bạn đọc được những gì mà tôi viết về Hồ Quý Ly ở
trên, bạn sẽ hiểu trong cái thời đại mà nho sĩ còn đông đảo như thế,
trong cái thời đại mà người dân còn bỡ ngỡ với những điều mới mẻ. Trách
sao người dân không hiểu cho nhà Hồ. Nhà Hồ không có lòng dân không phải
vì nhà Hồ không nghĩ cho dân, mà vì dân không hiểu những cải tổ của nhà
Hồ.
Thời đại ấy, giai đoạn ấy, cả Đông Nam Á, cả Châu Á, cả Nhật
Bản, đều không theo kịp tầm nhìn ông chứ nói gì người Việt Nam cùng
thời đại. Ông thua không phải vì ông kém, mà vì tầm chính trị của ông
vượt quá người, nó không rơi vào đúng thời đại. Để cuối cùng ông phải
dùng cái “sở đoản” (cầm quân) đi đương cự quân Minh. Chứ chẳng có tướng
tài nào bày mưu tính kế cùng ông. Bởi họ cứ nghĩ ông là kẻ bạo chúa vô
đạo, chết đi cho xong.
Bi kịch vậy đấy ! Thống hận vậy đấy !
***
Hãy nhớ những gì tôi viết đến giờ, bởi đó là những điều bạn sẽ còn ghi nhớ khi tôi viết tiếp phần 2:
VUA MINH MẠNG
Tại sao lại có vua Minh Mạng – người xuất hiện 400 năm sau?
Bởi Minh Mạng cũng là một thiên tài sinh nhầm thời đại.
Cái sinh của Hồ Quý Ly là sinh ra quá sớm. Cái sinh của Minh Mạng là sinh ra quá muộn.
Thời kỳ trị vì của Minh Mạng là thời đại rực rỡ nhất của nhà Nguyễn. Hãy nhớ lại bài tản mạn năm xưa của tôi:
“Dưới sự trị vì của người này, lãnh thổ Việt Nam là rộng lớn nhất lịch
sử. Trở thành hai đế quốc mạnh nhất Đông Nam Á. Cùng với Xiêm La áp đặt
ảnh hưởng lên Khơ Me.
Tự hào với những gì mình đạt được. Vị vua
ấy đã đổi tên quốc gia là Đại Nam đầy ngạo nghễ. Người ấy chính là
Nguyễn Phúc Đảm, niên hiệu Minh Mạng.
Tôi thường tiếc nuối hoàng
tử Cảnh, vì vậy tôi luôn có chút đánh giá mang tính chủ quan cho hoàng
tử Đảm của Gia Long. Trong thế kỷ 19, khi phong trào Tây học nở rộ mạnh
mẽ. Ngài lại chọn Nho giáo để phòng thủ.
Và ta quên mất một điều. Nho giáo dưới thời ngài, quốc gia dưới thời ngài lại thịnh trị.
Có lẽ rằng trí tuệ ấy đã sinh nhầm thời đại.
Hồ Quý Ly sinh trước 400 năm, còn Minh Mạng sinh muộn 400 năm. Họ không thể đổi vai cho nhau.
Lịch sử Việt Nam vì thế toàn những chữ "Nếu" đau lòng.”
Hẹn gặp các bạn ở phần 2 bài viết:
“VUA MINH MẠNG, MỘT “LÊ THÁNH TÔNG” LỠ LÀNG CỦA THẾ KÝ 19”
Còn giờ, hãy nghiền ngẫm thêm về Hồ Quý Ly.
(Dũng Phan)
ABOUT THE AUTHOR
Lịch sử quân sự, nghê thuật chiến tranh và những tướng lĩnh kiệt xuất
0 nhận xét:
Đăng nhận xét